CFRR – Mầm tốt, chăm sóc tốt và môi trường tốt, sẽ tạo ra một cây cà phê tốt.
Cà phê là một cây là cây có chu kỳ kinh tế trên 40 năm tùy theo từng giống và điều kiện trồng cũng như phương pháp chăm sóc phù hợp và mục đích khai thác. Vì vậy, để đảm bảo cho việc sản xuất, kinh doanh thực sự mang lại hiệu quả thì việc lựa chọn đúng giống cũng như kỹ thuật nhân giống đúng và phù hợp sẽ đóng vai trò có tính chất quyết định cao. Hiện nay, cà phê chè có 2 cách phổ biến để nhân giống gồm nhân giống hữu tính – tức ươm hạt và nhân giống vô tính – tức ghép, giâm hoặc nuôi cấy mô cành. Cà phê chè hiện nay ở nước ta đều có độ thuần chủng cao, vì vậy việc nhân giống bằng ươm/gieo hạt rất đơn giản và phổ biến.
Có bao nhiêu cách ươm mầm
Hiện tại có 2 cách để ươm giống gần gũi và đơn giản dành cho người nông dân.
Cách 1 gieo hạt cà phê ươm trên luống cho đến khi nảy mầm ra lá so.
Cách 2 ươm trực tiếp cà phê giống vào bầu.
Tùy theo điều kiện của người nông dân, vì cả 2 cách đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau. Để gia tăng năng suất thì bước ươm cây giống rất là quan trọng ở quá trình khởi đầu tạo ra cây cà phê. Cả 2 quá trình tạo nên mầm cà phê cần được nuôi trồng trong môi trường có che chắn ở hai bên hoặc bên trên mặt cây.
Các bước chuẩn bị cho bầu ươm
Bầu ươm nên dùng bầu nilon đen, tạo lỗ bên dưới để thoát nước, có kích thước 18x25cm có bán các nhà cung cấp vật tư cây trồng. Không nên sử dụng các bầu nhỏ hơn, vì cây sẽ không đủ dưỡng chất sẽ khiến rễ bị cong. Cây cần 6 tháng để ươm trước khi trồng.
Đất ươm nên là đất mặt, tơi xốp, được trộn cùng với phân chuồng để tăng thêm chất dinh dưỡng cho cây. Theo tỉ lệ 1 Xe rùa, 5kg phân chuồng, 100g phân lân.
Bầu ươm cần nên được xếp hàng ngang, để dễ chăm sóc
Chuẩn bị hạt và xử lý phân loại hạt
Nên tuyển chọn những hạt chất lượng, khỏe và không sâu bệnh. Trong quá trình lựa hạt nên loại bỏ hoàn toàn hạt úng và hư, vì sẽ gây ảnh hưởng đến các hạt khỏe khác. Có thể mua hạt tại các cửa hàng đã qua tuyển chọn và xử lý.
Hạt giống trước khi ươm, cần ngâm trong nước vôi hoặc nước ấm 50-60’C để kích thích quá trình nảy mầm. Hạt sau khi ngâm cần rửa lại bằng nước sạch để loại bỏ hạt cháy nhân, hạt lép
Kỹ thuật ươm mầm cà phê
- Cách 1 : Ươm trên đất luống
Luống có độ cao 15-20cm, độ rộng khoảng 1m2 nên trộn thêm cát sạch và vỏ trấu để thêm độ tơi xốp của đất để tăng điều kiện nảy mầm của hạt. Khu vực ươm mầm cần được che chắn, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trực tiếp và không bị đọng nước làm cho mầm dễ bị úng.
Xung quanh luống nên thêm vật che chắn như gạch và ván để không bị xảy ra hiện tượng xói mòn khi tưới hoặc trời mưa, đồng thời giúp luống giữ được độ ẩm tốt hơn.
Rải một lớp hạt lên luống, hạn chế chồng lên nhau rãi thưa dần đểu. Để cây được phát triển đồng đều và hấp thụ đầy đủ chất dinh dưỡng hơn.
Tiếp tục phủ lên bề mặt hạt một lớp cát mịn 1-2cm.
Lớp trên cùng ta phủ một lớp rơm, trấu, mùn cưa hoặc dùng nilon để che chắn. Mục đích để dưỡng ẩm và không cho hạt bị trồi lên khi tưới nước.
Nên tưới theo dạng phun sương, lượng nước vừa đủ và tưới 1 đến 2 lần trong ngày. Đất luôn giữ được độ ẩm thì sẽ giúp mầm phát triển tốt hơn, trong trường hợp thời tiết lạnh. Nên dùng nước âm khoảng 60’C để giúp cây phát triển nhanh hơn.
Sau vài tuần hạt nảy mầm và bắt đầu vươn cao, chúng ta nên gỡ bỏ các lớp rơm, trấu, mùn cưa. Vẫn tưới nước đều để giữ được độ ẩm cho cây phát triển.
Sau quá trình ta gỡ bỏ gạch ván xung quanh luống, lựa chọn những cây có rễ thẳng và loại bỏ từ đầu những cây có rễ cong. Nhẹ nhàng tách cây ra khỏi luống và bắt đầu quá trình cắm cây vào bầu ươm.
Cách cắm cây có lá so vào bầu ươm
Nên tưới nước thật đẫm trước khi cắm cây, vì như vậy sẽ giúp thao tác dễ dàng hơn.
Dùng dùi gỗ hoặc tre vót nhọn 1 đầu, đường kính dùi khoảng 1cm, cắm mạnh thẳng đứng vào chính giữa bầu tạo lỗ, chiều sâu của lỗ tương đương với chiều dài của rễ
Đặt cây con vào lỗ, dùng dùi đâm xéo góc 45 – 60 độ cách cây 1cm, ép chặt đất vào phía thân cây, đồng thời hơi rút nhẹ cây lên trên để cho rễ thẳng. Thao tác này cần khéo léo, làm nhiều lần sẽ quen, nếu ép đất không đủ chặt, phần dưới cùng sẽ có khoảng trống cây sẽ còi cọc, hoặc chết.
Sau khi cắm cần tưới nước ngay để đất lèn xuống các khoảng trống, cây không bị héo rũ.
Chăm sóc cây trong nhà lưới, cho đến khi cây ra 5-6 cặp lá, thân cao khoảng 20-30cm là có thể trồng được (5-6 tháng)
- Cách 2: ủ hạt và ươm trực tiếp vào bầu ươm
Hạt sau khi xử lý ta không ươm lên luống đất mà dùng túi vải, bao gai bọc kín, đặt vào rổ rá, để nơi thoáng mát, tiến hành ủ hạt. Hằng ngày dùng nước ấm 60 độ C tưới ẩm túi ươm. (Nên kê lên cách mặt đất, không để đọng nước phía bên dưới)
Sau 2-3 tuần hạt bắt đầu nảy mầm, lựa những hạt nảy mầm đem ra ươm trước. Số còn lại tiếp tục ủ cho ra mầm.
Tất cả các giai đoạn đều phải chú ý đến độ ẩm. Thường xuyên kiểm tra và giữ ẩm cho luống đất, túi ủ, bầu ươm.
Khi cây ra 1 cặp lá thật bắt đầu tiến hành bón thúc bằng phân đạm pha loãng 0,1% (Nửa lạng phân đạm pha với 50 lít nước).
Sau đó cứ 25 ngày tưới phân đạm 1 lần. Sau khi tưới phân cần rửa phun sạch lá bằng nước lã, hạn chế cháy lá non.
Nơi đặt bầu ươm cần cao ráo, không đọng nước, thường xuyên nhổ cỏ dại mọc lẫn trong bầu, không nên để cỏ lớn, khi nhổ sẽ ảnh hưởng đến rễ của cà phê.
Xung quanh khu vực ươm hạt, đặt bầu ươm cần che chắn bằng lưới nilon, hạn chế ánh sáng nắng trực tiếp trong thời gian cây còn nhỏ.
Kiểm tra nếu thấy sâu ăn lá, dế cắn rễ, thân non thì phun thuốc Padan. Nếu cây bị nấm, lở cổ rễ, phun VALIDACIN.Khi cây được 2-3 cặp lá thật, tiến hành phun Aliette hoặc Ridomil Gold để phòng trừ nấm, gỉ sắt. 20-30 ngày phun lại 1 lần.
Khi xử lý thuốc trừ sâu, thuốc nấm cần cách nhau tối thiểu 7 ngày, không phun quá dày, cây dễ bị rối loạn sinh trưởng. Nếu thấy cây vàng vọt, nổi gân xanh, còi cọc có thể phun bổ sung thêm phân bón lá và vi lượng.
Khi cây ra được 5-6 cặp lá thật, chiều cao 20-30 cm có thể đem đi trồng hoặc sang bầu lớn hơn. Cây trước khi trồng cần được làm quen với ánh nắng ít nhất 1 tuần.
Dùng đũa tre, dùi gỗ chọc 1 lỗ sâu 1cm chính giữa bầu, đặt hạt vào lỗ, dùng đất bột lấp kín lỗ. Khi đặt hạt cần đặt nằm úp (mặt ngang bên dưới, mặt cong bên trên, đặt ngang hoàn toàn, không đặt dọc)
Dùng rơm, trấu, mùn cưa hoặc lưới nilon (loại dùng che nắng) phủ lên trên bầu ươm. Tiến hành tưới nước cho cây tiếp tục nảy mầm.
Sau khi cây nảy mầm tiến hành chăm sóc bình thường cho đến khi cây đủ lớn thì đem trồng.
Ưu và nhược điểm của từng phương pháp ươm hạt cà phê
- Cách 1 – Ươm hạt trên luống trước khi cắm vào bầu: Tỷ lệ cây khỏe mạnh, rễ thẳng cao hơn do đã được lựa chọn khi nhổ cây khỏi luống. Tuy nhiên tốn nhiều công đoạn hơn, kỹ thuật cắm cây lá sò vào bầu cũng cần phải nhuần nhuyễn và cẩn thận hơn
- Cách 2 – Ủ hạt chờ nảy mầm rồi ươm vào bầu: Ít công đoạn, tiết kiệm diện tích, nhưng hạn chế là khó quản lý cây xấu, cây 2 rễ, cây rễ cong…, Tỷ lệ hạt nảy mầm không cao, cần dặm lại nhiều.
Những hiểu lầm cố hữu về cà phê hiện nay
