CFRR– Đấu giá cà phê là một sự kiện quan trọng và rất được chú ý trong ngành cà phê. Một sự kiện nhằm quảng bá cà phê chất lượng cao và giúp cho các bên tham gia cùng có lợi.
Các cuộc đấu giá là một diễn đàn tuyệt vời để quảng bá cà phê chất lượng cao. Việc này cũng tạo ra các mối quan hệ trực tiếp giữa người sản xuất và người mua, đồng thời đảm bảo rằng nông dân nhận được giá tốt cho vụ thu hoạch của họ.
Bài này bên cạnh cung cấp thông tin, sẽ có một số nhận định cá nhân của người viết nhằm mang đến cho bạn đọc một bức tranh tổng quát về một trong những sự kiện quan trọng trong ngành cà phê.
Đấu giá cà phê là gì?
Việc đưa cà phê lên các sàn đấu giá đã được áp dụng trong nhiều thế kỷ và vẫn là một cách phổ biến để giao dịch hạt cà phê xanh. Đôi khi chúng cũng được sử dụng để trưng bày các loại cà phê chất lượng cao. Ở Mỹ Latinh, đấu giá là hình thức phổ biến nhất để bán các loại cà phê specialty. Còn hầu hết các nước châu Phi, các cuộc đấu giá sẽ do chính phủ điều hành và là phương thức chính để giao dịch cà phê như một loại hàng hóa.
Các hình thức đấu giá
Đấu giá trực tiếp
Các nhà xuất khẩu cà phê và các tổ chức chính phủ thường tổ chức các sự kiện trong ngành, chẳng hạn như triển lãm thương mại và đấu giá. Người mua có cơ hội gặp gỡ các nhà sản xuất, tham quan các trang trại và đấu thầu một lượng nhỏ cà phê chất lượng rất cao để bán ở thị trường cà phê specialty.
Những sự kiện này cũng tạo sự kết nối và gia tăng hiểu biết. Nhiều nông dân trồng cà phê không đủ tiền mua vé hoặc chi phí đi lại đến các hội nghị chuyên đề quốc tế, nhưng bằng cách tạo ra một sự kiện trong vùng sản xuất cùng với đấu giá, các nhà tổ chức có thể giúp cộng đồng dễ tiếp cận hơn.
Mặc dù điều này có thể thúc đẩy mối quan hệ lâu dài giữa hai bên mua và bán, nhưng chúng có thể gây tốn kém cho người sản xuất khi tham gia. Bởi họ phải chịu thêm phí cơ hội vì không thể làm việc trên trang trại của mình. Bên cạnh đó, các điều khoản thanh toán cũng khác nhau giữa các cuộc đấu giá, tức là các nhà sản xuất đôi khi phải chờ đợi để được trả tiền lâu hơn bình thường.
Đấu giá trực tuyến (E-Auctions)
Đối với hình thức này, người mua có thể đặt giá thầu từ bất kỳ nơi nào trên thế giới. Các mẫu được nhà sản xuất gửi trước thời hạn và được thử nghiệm để đánh giá chất lượng. Việc vận chuyển và xử lý hậu cần thường do ban tổ chức hoặc đơn vị xuất khẩu thực hiện. Ngày nay, hình thức đấu giá trực tuyến này ngày càng được ưa chuộng và phổ biến rộng rãi hơn vì nó mang lại cho nhà sản xuất lượng người mua lớn, và sẽ thích hợp hơn cho những quốc gia bị hạn chế việc đi lại.
Cuộc đấu giá cà phê trực tuyến đầu tiên, Cup of Excellence (COE), được diễn ra vào năm 1999. Nó có mục đích bán các loại cà phê cụ thể của Brazil và được cho là lấy cảm hứng từ các cuộc đấu giá của Nairobi Coffee Exchange. Mô hình này sau đó đã được nhân rộng ra các nước sản xuất khác. Đấu giá trực tuyến có thể mang lại cho nhà sản xuất cơ hội bán cà phê mà không phải phụ thuộc vào sự kiện do chính phủ tổ chức.
Quy trình đấu giá cà phê
Việc buôn bán và quảng bá cà phê specialty đã rất thành công thông qua đấu giá cà phê trực tuyến. Quy trình này diễn ra gồm hai phần: Trước tiên là cuộc thi thử nếm, trong đó, các thuộc tính cảm quan của cà phê được đánh giá, và phân loại; chỉ một số loại cà phê đạt điểm cao nhất theo quy định mới được chọn để bước vào vòng đấu giá. Sau đó, cuộc đấu giá diễn ra và cà phê sẽ được bán cho người trả giá cao nhất.
Đây là sự kiện thường diễn ra một hoặc hai lần trong năm sau khi thu hoạch cà phê, tùy theo quy định của ban tổ chức. Quy trình này được diễn ra theo một lịch trình sẵn có. Bước đầu, các nhà sản xuất gửi mẫu lô cà phê của họ cho ban tổ chức để bước vào cuộc thi thử nếm. Cuộc thi gồm ba giai đoạn: một là sàng lọc trước các sản phẩm tốt nhất, tiếp theo là giai đoạn thử nghiệm và tính điểm bằng phương pháp thử nếm.
Đánh giá chất lượng và mô tả kỹ thuật cho mỗi lô cà phê cùng với thông tin nông trại và người trồng sẽ được cung cấp cho những người mua tiềm năng. Thêm vào đó, những mẫu này cũng sẽ được chuyển đến để họ thử nếm trước khi quyết định.
Trong thời điểm diễn ra sự kiện, số lô được hiển thị trên trang web đấu giá. Người mua đưa ra giá thầu được hiển thị cho tất cả những người tham gia, đồng thời họ cũng có thể thấy giá thầu của mình hiện trên màn hình hoặc sẽ kiểm tra sau bằng email.
Sau khi giá trúng thầu được xác định, người quản lý đấu giá chịu trách nhiệm tạo điều kiện cho việc thanh toán và giao hàng diễn ra thuận lợi.
Đây là quy trình của sàn đấu giá Cup of Excellence (COE):
Các nhà tổ chức điển hình
Có rất nhiều đơn vị tổ chức đấu giá cà phê thuộc các thành phần khác nhau, những đơn vị trực thuộc nhà nước, các tổ chức phi chính phủ hoặc tư nhân. Dưới đây là một số nhà tổ chức đấu giá lớn trên thế giới:
Best of Panama (BoP), do Hiệp hội Cà phê Specialty tổ chức, là một nền tảng phục vụ những người trồng cà phê Panama quan tâm đến việc phát triển cà phê chất lượng cao. Người trồng tham gia thông qua đổi mới và các bài tập thử nếm mù để khám phá và học hỏi Chất lượng cà phê tối ưu của Panama.
Kể từ năm 1996, cuộc thi The Best of Panama đã tạo cơ hội cho các cơ sở sản xuất cà phê quảng bá chất lượng sản phẩm thu hoạch của họ. Cuộc thi này được các chuyên gia trong nước và quốc tế trong ngành cà phê specialty giám sát và đánh giá. Đối với những người trồng cà phê Panama, The Best of Panama là một sự kiện rất quan trọng vì nó giúp họ liên tục phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm thu hoạch.
Cup of Excellence (COE) là cuộc thi cà phê đặc sản toàn cầu do Liên minh cà phê xuất sắc (Alliance for Coffee Excellence) phi lợi nhuận quản lý. Nó diễn ra ở nhiều nước sản xuất như El Salvador, Honduras và Ethiopia. Sau mỗi cuộc thi, 30 loại cà phê hàng đầu, với điều kiện tất cả đều có điểm thử từ 87 trở lên, sẽ được tham dự đấu giá Cup of Excellence.
Narobi Coffee Exchange (NCE) là nhà đấu giá duy nhất của cà phê Kenya, một phần cực kỳ quan trọng trong chuỗi cung ứng cà phê của đất nước. Sở giao dịch này được Ủy ban quản lý hối đoái và Cơ quan Nông nghiệp, Thực phẩm và Thủy sản Kenya quản lý. Tại NCE, các cuộc đấu giá được tổ chức vào thứ ba hàng tuần trừ khi không có đủ lượng cà phê cung cấp.
Zabuni Specialty Coffee Aution: mục đích và sứ mệnh chính của Zabuni là kết nối nông dân trồng cà phê Kenya với thị trường Hoa Kỳ trực tiếp một cách hiệu quả và an toàn. Zabuni đảm bảo rằng nông dân nhận được tối thiểu 80% giá mua xanh, do đó nguồn cung của nông dân và ngành cà phê Kenya mang tính bền vững và minh bạch. Các nhà rang xay và người mua cũng nhận được cà phê specialty Kenya với giá cả phải chăng do hiệu quả của Chuỗi cung ứng được nâng cao đáng kể.
Philippine Coffee Quality Competition (PCQC) là cuộc thi cà phê nhân hàng năm nhằm nâng cao nhận thức của nông dân Philippines về chất lượng cà phê và khuyến khích họ nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Bộ Nông nghiệp (DA), Bộ Thương mại và Công nghiệp (DTI), ACDI / VOCA, Barista và Học viện Cà phê Châu Á (BCAA), và gần đây nhất, Hiệp hội Cà phê Philippines (PCG), đã tổ chức PCQC từ năm 2017.
Họ tìm cách quảng bá cà phê Philippines trong nước và quốc tế, cụ thể là arabica và robusta. Cuộc thi sử dụng các quy trình phân loại và lập hồ sơ được quốc tế chấp nhận của Viện Chất lượng Cà phê (CQI).
Một số loại cà phê đắt nhất trong các cuộc đấu giá
Cà phê được đánh giá cao không chỉ dừng lại ở hương vị thơm ngon, mà hơn nữa, nó còn là mức độ khuyết tật của hạt và rất nhiều yếu tố chứa đựng bên trong. Vì vậy, cà phê đạt điểm cao thường sẽ được những mức giá khá đắt đỏ.
Một số giống cà phê có giá thành cao đó là:
| Giống | năm | Giá (USD/lb) (1lb=0,4536kg) |
| Geisha natural | 2021 | 2.568 |
| Geisha washed | 2021 | 1.502 |
| Varietal natural | 2021 | 400 |
| Varietal washed | 2021 | 110,5 |
| Pacamara natural | 2019 | 61 |
| Traditional natural | 2019 | 33 |
| Traditional washed | 2019 | 28 |
| Elida Geisha Green Tip Washed | 2016 | 275,5 |
| Nuguo Signature | 2016 | 164,25 |
Nguồn tổng hợp từ: https://auction.bestofpanama.org/ và Best of Panama 2016 Coffee Auction – Stoneworks.com – Specialty Coffee
Yếu tố quyết định giá cà phê
Cà phê là một sản phẩm khác biệt. Có rất nhiều hương vị và mùi thơm xuất hiện do sự ảnh hưởng của thổ nhưỡng, khí hậu, giống cây, phương pháp chăm sóc và chế biến. Những mùi vị đó là yếu tố để đánh giá chất lượng và được cảm nhận bằng các giác quan. Dòng di truyền của cây cà phê và sự thích nghi độc đáo của nó với môi trường ảnh hưởng sâu sắc đến sản phẩm cuối cùng. Các thuộc tính cảm quan đó được đánh giá thông qua thử nếm.
Bên cạnh đó, giai đoạn chăm sóc cây cà phê từ khi còn là chồi non cho đến lúc chúng ra hoa, kết quả, thu hoạch và chế biến… sẽ gặp nhiều khó khăn do thời tiết, sâu bệnh hay bị tác động từ những yếu tố khác. Quy trình này đòi hỏi người nông dân (nhà sản xuất) phải có kinh nghiệm, sức khỏe, đồng thời cần đầu tư vào những vật liệu và thiết bị cần thiết để tạo ra những hạt cà phê chất lượng cao.
Chính vì thế, các nhà sản xuất cần bán được những sản phẩm chất lượng với mức giá phù hợp để xứng với công sức họ bỏ ra; đồng thời, họ có thêm vốn để đầu tư trong các vụ mùa tiếp theo, giữ được chất lượng sản phẩm, góp phần giúp ngành cà phê phát triển bền vững hơn.
Lợi ích của việc đấu giá cà phê
Thông qua các cuộc đấu giá cà phê, mà chủ yếu là cà phê specialty, nhà sản xuất có thể tương tác với người mua và xây dựng mối quan hệ hợp tác. Đây cũng là cơ hội cho các nhà sản xuất mới tham gia thị trường, đồng thời giúp bảo vệ công việc kinh doanh trong tương lai và mang lại thu nhập ổn định cho họ.
Các cuộc đấu giá này có thể chứng minh cho chúng ta thấy rằng cà phê specialty là một sản phẩm có giá trị cao, được nhiều người săn đón, và do đó vẫn có nhiều khả năng tiếp cận thị trường.
Giá tốt có thể giúp người trồng cà phê đầu tư vào nông trại của họ. Nhờ vậy, có thể cải thiện chất lượng và đảm bảo rằng họ tiếp tục bán cà phê với giá cao ngay cả trong bối cảnh giá C biến động dữ dội.
Mặt khác, những người tiêu dùng bình thường, không phải chuyên gia thì khó đánh giá chất lượng. Những người mua góp phần tạo danh tiếng cho cà phê tham gia đấu giá, đó cũng là tín hiệu chất lượng dễ nhận biết cho những người tiêu dùng. Ngược lại, giá cả mang lại thông điệp cho các nhà sản xuất biết được đặc tính nào của sản phẩm là hấp dẫn với người tiêu dùng. Vì thế, họ có thể sử dụng thông tin này để tạo ra sự điều chỉnh về môi trường cùng với phương pháp sản xuất để phù hợp với phân khúc cà phê specialty, khuyến khích nông dân nâng cao chất lượng cà phê của mình.
Những bất cập trong việc đấu giá cà phê
Bên cạnh những lợi ích trên, việc đấu giá cà phê đôi khi vẫn tồn tại một số những vấn đề bất cập. Chẳng hạn như vẫn còn nhiều người nông dân có thể không thể tham gia vì họ không đáp ứng được số lượng sản xuất tối thiểu. Và các cuộc đấu giá thường được bên trung gian điều hành, những người có thể giữ một phần trăm giá đã trả hoặc can thiệp vào các mối quan hệ. Các nhà tổ chức chịu trách nhiệm xử lý các khoản thanh toán và thường dẫn tới việc thanh toán chậm trễ. Điều này gây ra khó khăn đối với một số nhà sản xuất.
Kế đến là giá cả bị đội lên cao hơn rất nhiều so với mức thông thường. Ví dụ như Brazil đã tổ chức phiên đấu giá Caparaó Showcase Micro Region vào năm 2019, do Hiệp hội Cà phê Đặc sản Brazil và Cơ quan Xúc tiến Đầu tư và Xuất khẩu Brazil tổ chức. Ở phiên đấu giá này, các nhà sản xuất nhập lô nano để đấu giá và được bán với giá từ 15 đến 54 đô la Mỹ một pound. Giá trên của phạm vi này cao hơn khoảng 20 lần so với mức mà các nhà sản xuất trong khu vực thường nhận được.
Thêm nữa, vì bản chất của đấu giá mà cà phê sẽ không có giá cố định, giá là do người mua quyết định. Do đó, đôi khi sẽ có sự không công bằng. Nghĩa là theo cách suy đoán thông thường thì cà phê đạt số điểm cao hơn sẽ được trả giá cao hơn, nhưng trong vài trường hợp, cà phê có mức điểm thấp vẫn có thể bán được giá cao hơn, hoặc cùng số điểm, nhưng lại có giá mua khác nhau.
Dưới đây là một số ví dụ minh họa:
Kết quả đấu giá cà phê specialty năm 2021 của Best of Panama (Lô Geisha chế biến tự nhiên):
- Lô GN-03 và lô GN-04 có cùng số điểm là 93 nhưng lại có mức giá khác nhau: GN-03 là 351USD/lb, GN-04 là 253USD/lb.
- Lô GN-02 có số điểm 93,25 nhưng có giá 279USD/lb thấp hơn GN-03.
Kết quả đấu giá cà phê specialty năm 2021 của Best of Panama (lô Geisha chế biến ướt)
- Lô GW-01 và GW-02 cùng số điểm là 93,5 nhưng lại có mức giá khác nhau: GW-01 là 1502USD/lb, GW-02 là 310USD/lb.
- Lô GW-03 và GW-04 cùng số điểm là 93 và giá cũng khác nhau: GW-03 là 114USD/lb và GW là 201USD/lb.
Kết quả đấu giá cà phê specialty Mexico tháng 7 năm 2022 của Cup of Excellence
- Lô có số điểm cao hơn, nhận được giá thấp hơn, cụ thể: nông trại San Jose Buena Vista đạt số điểm 88,61 có giá là 6,2USD/lb, nhưng nông trại La Quina với số điểm 88,36 lại có giá cao hơn là 8,2USD/lb.
Kết luận
Đấu giá cà phê không phải là một khái niệm mới mẻ. Sự có mặt của nó đã góp phần thúc đẩy ngành cà phê thế giới phát triển. Qua đó, người mua nhận được một sản phẩm thực sự có giá trị bởi nó đã vượt qua các vòng thẩm định gắt gao; người bán được trả giá xứng đáng với công sức mình bỏ ra. Hơn nữa, sự kiện này còn giúp nâng cao nhận thức của mọi người về những giá trị đặc biệt của hạt cà phê.
Tham khảo:
Laura Donnet, John P. Hoehn, Dave D. Weatherspoon, Price Determinants in Top Quality E-Auctioned Specialty Coffees, May 2008.
